Het station van Steenwijk doet denken aan een verlaten treinhuisje uit een western film, maar in plaats van een uitgestrekte woestijn, zijn het hier in het noorden van Overijssel de weilanden die de bedding van de rails vormen. Even buiten het station staat een nuchter ogende Steenwijker met een glimlach bij zijn auto te wachten. Achter deze warme glimlach schuilt het verhaal van Erik Krikke, een man die meer heeft meegemaakt dan goed is voor een mens.
Evenbeeld
Er komt een Afghaanse man de, uit triplex en tentdoek gevormde, OK binnengereden. Hij is zo rond de dertig jaar oud, zijn borstkas is opengereten en moet met spoed worden geopereerd. De man is een tolk voor de Canadezen. “Hij is hier ook maar naar toe gestuurd net als ik. Misschien heeft hij ook wel twee kinderen thuis zitten.” Erik en zijn team doen een poging de man te redden. Tevergeefs.
Rust
Onderweg naar huis vertelt Erik (39) wat over zijn achtergrond. “Ik ben hier geboren en getogen, heb mijn leven lang al hier in Steenwijk gewoond en ik zou er voor geen goud weg willen. Ik houd van de rust en stilte, ben nooit echt een stadsmens geweest.” Hij heeft gelijk, rust en stilte is het eerste wat opvalt aan Steenwijk.
Toekomstplannen
“Ik was een van de laatste.” Nadat Erik zijn havo had behaald, ging hij door met het vwo. Al snel bleek dit niet te werken. Dit betekende dat hij, met alleen havo op zak, tot de laatste lichting behoorde die zijn dienstplicht nog moest vervullen. Erik kwam bij de geneeskundige dienst terecht als medisch militair, werd opgeleid tot operatieassistent chirurgie en bleef na zijn dienstplicht bij defensie in dienst. “Ik kwam uiteindelijk te werken op de OK van het militair hospitaal in Utrecht. Ik heb mezelf nooit vrijwillig opgegeven om op uitzending te gaan, omdat ik twee kleinen thuis had zitten. Toch ben je op een bepaald moment aan de beurt, bij mij was dat de zomer van 2007. Dat hakte erin, mijn jongens waren toen vier en twee jaar oud.”
Stil
Het is zo ver, tijd voor vertrek. Kandahar, Afghanistan dat zal de komende weken de thuisbasis voor Erik zijn. Eenmaal daar aangekomen is het eerste wat de Britse Sergeant-Majoor zegt: ‘Welkom op het meest beschoten kamp van Afghanistan’. Dat is toch net even anders, dan de briefing waarin de raketten terloops werden vermeld. “Ik heb ook niet alles aan mijn vrouw verteld”, zegt Erik, “Dat zou thuis voor te veel onrust zorgen.” Erik komt al snel bekend te staan als de joker van het hospitaal. “Mijn moeder had me een paar grote gele klompen meegegeven, daar heb ik de hele uitzending op gelopen. Ze hangen nu nog in het hospitaal op een soort ‘erelijstje’ voor mij en mijn collega’s.” Ondanks de grappen en grollen merkt Erik al tijdens de uitzending dat hij aan het veranderen is.
“Er was daar geen sprake van evaluaties, er werd niet gevraagd of het nog wel goed met je ging. Bewust of onbewust dat weet ik niet. Of het nou de militaire machocultuur was of het feit dat er nog vier patiënten lagen te wachten, geen idee. Ik weet wel dat ik het zwijgen tot een kunst heb verheven.” Het was op dat moment ook geen probleem voor Erik, hij wilde niet per se praten. “Alleen de momenten dat ik met mijn vrouw aan de telefoon was, baalde ik dat ik m’n mond hield.”
Besef
Pas in 2013 is Erik gaan praten over zijn tijd in Afghanistan. Zes jaar lang heeft hij het volgehouden om z’n mond te houden. “Als mensen me vroegen wat ik nou in Afghanistan had gedaan, dan zei ik dat ik het druk en warm had gehad. Een reisje met zongarantie.” Achteraf gezien is de frustratie groot. “Als ik had geweten wat voor een impact zwijgen kan hebben, had ik het zeker anders aangepakt.” Eind 2008 treedt Erik uit dienst en sluit hiermee alles, wat met defensie te maken heeft, af. Zo ook zijn tijd in Kandahar, althans zo denk hij.
Van operatieassistent tot patiënt
Eind 2012 kwam Erik zelf in het ziekenhuis te liggen. Hij bleek acute galblaasontsteking te hebben en moest met spoed worden geopereerd. “Ik belde het ziekenhuis in Assen, waar ik zelf een tijd op de OK heb gestaan en vroeg wie er dienst had. Ik kom het ziekenhuis binnen en zie een oud-collega van me. Hij zou me zo gaan opereren.” Kort daarna breekt er iets in Erik. “Ik werd de OK binnengereden, hoorde de piepjes, zag de knipperende lichtjes en mijn oud-collega’s in blauwe jassen. Het was de eerste keer in vijf jaar tijd dat ik een OK van binnen zag, dit keer vanaf de tafel. Vervolgens zei de anesthesist tegen mij: ‘Zoek maar een mooie droom uit, wij gaan goed voor je zorgen.’ Dat was bij mij de trigger. Dat zinnetje gebruikte ik in Afghanistan ook altijd. Ik ging huilend onder narcose en werd huilend wakker.” Vanaf dat moment gaat het snel bergafwaarts met Erik. “Ik lag na de operatie op mijn ziekenhuiskamer, de zuster deed de deur te hard dicht. Het geluid was zo intens, dat ik met vingers in m’n oren onder mijn bed lag, het infuus uit mijn hand getrokken.” Nu is het ook voor Erik vrijwel zeker, hij heeft PTSS (post traumatische stress stoornis).
Schrijven
Kort hierna begint Erik zijn therapie en krijgt al snel de opdracht om aan de hand van een klein dagboekje die hij tijdens zijn uitzending had volgeschreven, verhalen te schrijven in de tegenwoordige tijd en in de ik-vorm. “Het was de bedoeling dat alles weer zo dichtbij mogelijk kwam, het moest confronterend zijn.” Zijn therapeut las de verhalen en opperde het idee om een boek te gaan schrijven. “Ik moest daar eerst wel aan wennen. Het was al een immense stap om het aan hem te vertellen, laat staan het zo de wereld in te gooien.” Uiteindelijk begint Erik toch aan zijn boek en richt een Facebook pagina op. “Ik kon het bijna niet geloven, uit het niets ineens zoveel waardering van alle kanten. Dat heeft me ontzettend geholpen in het verwerkingsproces.”
Momenteel is Erik bezig met het herschrijven van zijn boek, wat naar verwachting dit voorjaar uitkomt. Hij heeft met zijn boek maar één doel voor ogen: “Ik hoop dat mijn boek andere veteranen en hulpverleners over de streep trekt om over hun ervaringen te gaan praten. Ik wil andere lotgenoten helpen, al is het er maar één.”
Geschreven door: Bart Gilhuis
PS: Trots! Vandaag ontving ik het interview van Bart Gilhuis. Recent heb ik een ontzettend leuk en open gesprek met hem gehad. Vooruitlopend op het boek Operatie Geslaagd. Afghanistan: Van oorlogschirurgie naar PTSS een mooie opwarmer. Delen wordt erg gewaardeerd!
jehebternietvoorgekozen.wordpress.com 